ABD, İRAN’A SALDIRIYOR, AKP ÇANAK TUTUYORDU!

754
Paylaş:

23 Kasım 2018

ABD, İRAN’A SALDIRIYOR, AKP ÇANAK TUTUYORDU!

      

ABD’de Donald Trump yönetimi, 2015’te İran’la imzalanan nükleer anlaşmayla kaldırılan tüm yaptırımları artık yeniden yürürlüğe koymuştu. Yaptırımların ilk dilimi ise 7 Ağustos 2018’de devreye sokulmuştu. Ancak 8 ülke muaf tutulmuştu. Uygulamaya konulan yaptırımlar, İran ekonomisinin kalbi konumunda olan petrol ihracatı, deniz taşımacılığı ve bankacılık sektörlerini hedef alıyordu. Yaptırımların, İran ile ticaret yapan ülkeleri de olumsuz etkileyeceği konuşuluyordu. ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, isim vermeden 8 ülkeye muafiyet tanıyacaklarını açıklıyordu. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, bu ülkelerden birinin Türkiye olmasını beklediklerini söylüyordu. Muafiyet tanınan ülkeler arasında Hindistan, Japonya ve Güney Kore’nin de olması bekleniyordu. Başka konularda, örneğin Esat ve Prens Selman karşısında kahraman kesilen Sn. Erdoğan’ın, Trump’ın İran’a yönelik bu haksız, dayanaksız ve ahlaksız ambargo kararına, çok cılız ve çığız tepkiler koyması ise dikkatlerden kaçmıyordu.

İran’la ilgili Pompeo’nun dile getirdiği şartlar şunlardı:

1- İran, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’na (UAEA) önceki nükleer programlarının askeri boyutlarını tamamen açıklamalı ve bu çalışmalarını daimi ve doğrulanabilir olarak tamamen bırakmalı.

2- İran, uranyum zenginleştirmeyi durdurmalı ve bir daha asla plütonyum işlemeye kalkışmamalı.

3- İran, UAEA’ya tüm ülkedeki tesislere koşulsuz erişim hakkı tanımalı.

4- İran, balistik füze üretimine son vermeli ve nükleer kapasiteli füze fırlatma ve geliştirmeyi durdurmalı.

5- İran, gerçek olmayan suçlamalarla tutukladığı tüm ABD ve bu ülkenin ortak ve müttefiki olan ülkelerin vatandaşlarını serbest bırakmalı.

6- İran, Hizbullah, Hamas ve Filistin İslami Cihad Hareketi de dahil olmak üzere Ortadoğu’daki tüm “terörist gruplara” desteğini bıraktığını açıklamalı.

7- İran, Irak hükümetinin egemenliğine saygı duymalı ve Şii milislerin silahsızlandırılması, tasfiyesi ve yeniden entegrasyonuna karşı çıkmamalı.

8- İran, Husi milislere askeri desteğini kesmeli ve Yemen’de barışçıl siyasi çözüm için çalışmalı.

9- İran, Suriye’nin tamamında, İran komutasında bulunan güçleri geri çağırmalı.

10- İran, Afganistan ve bölgedeki Taliban ve diğer teröristlere verdiği desteği kesmeli ve El Kaide’yi barındırmayı bırakmalı.

11- İran, Devrim Muhafızları Kudüs Gücü’nün dünyadaki terörist ve militan ortaklarına verdiği desteği bırakmalı.

12- İran, birçoğu ABD’nin müttefiki olan komşularına karşı tehditkâr davranışlarını sonlandırmalı. İsrail’i yok etme iddiasından, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’ne füze atmaktan uzak durmalı.

Birinci pakette neler vardı?

ABD’nin 7 Ağustos’ta İran’a yönelik yeniden uygulamaya başladığı birinci aşama yaptırımlar çerçevesinde İran hükümetinin, ABD doları satın alması, altın ve değerli madenlerle ticaret yapması yasaklanmıştı. İran’ın çelik, kömür, alüminyum ticareti ile otomotiv sektörüne yaptırımlar uygulandı, Tahran’a sivil havacılık yaptırımları geri çağrılmış, yaptırımlar kapsamında İran’ın yolcu uçakları ve uçak parçası ithalatı sonlandırılmıştı. İran’ın para birimi Tümen üzerinden ülke dışında gerçekleşecek önemli işlemlere kısıtlamalar uygulanmış ve ABD’ye İran tarafından yapılan el yapımı halı ve gıda ürünlerinin ihracatı yasaklanmıştı. Ayrıca İran’ın dış borcunun bağışlanmasına veya satın alınmasına da yaptırımlar kapsamında yasak konulmaktaydı.

ABD’nin İran’a yönelik 5 Kasım Pazartesi günü başlayan yaptırımlarında, Türkiye için ilk muafiyet resmen açıklanmıştı. ABD, Azerbaycan’ın Şahdeniz havzasındaki doğalgazını Türkiye’ye taşıyacak projelerde, İranlı şirketlerle iş yapılmasına karşı çıkmayacaktı.

ABD Hazine Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Azerbaycan’ın Şahdeniz havzasındaki doğal gazını Türkiye’ye ve buradan Avrupa’ya taşıyacak projelerde İranlı şirketlerle iş yapılmasına izin verildiği vurgulanmıştı. Açıklamada bu muafiyetin, Türkiye ve Avrupa’nın enerji güvenliğini sağlamak ve Rusya ile İran hükümetlerinden enerji alanında bağımsız strateji izlemelerine yardımcı olmak amacıyla tanındığı hatırlatılmıştı. Bakanlık yaptırımlarla ilgili daha fazla detayın 5 Kasım’da açıklanacağını aktarmıştı.

ABD Başkanı Donald Trump’ın, Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) olarak adlandırılan nükleer anlaşmadan çekilme kararının ardından açıkladığı İran’a yönelik ambargoların ikinci aşamasını içeren yaptırımlar devreye alınmıştı. Yaptırımlar doğrudan Tahran’ın petrol ve enerji ticaretini hedef almaktaydı.

Ekonomisi büyük ölçüde petrole dayalı İran’ın petrol ihracatını hedef alacak ikinci aşama yaptırımlar Türkiye saati ile (TSİ) 08.00’de devreye sokulmuşlardı. 5 Kasım’dan itibaren İran Ulusal Petrol Şirketi (NIOC) ve ona bağlı İran Petrol Ticaret Şirketi (NICO) ile İran Ulusal Tanker Şirketi’nin (NITC) uluslararası faaliyetleri kısıtlanırken bu kuruluşlar veya bağlı şirketlerden petrol veya petrokimya ürünleri satın alınması da dahil olmak üzere petrol ile ilgili işlemlerin engellenmesi amaçlanmıştı. ABD yönetimi, yaptırımlarla ayrıca ülkenin liman işletmecileri, tersaneleri ve gemi ile taşımacılık sektörünü de ambargo kapsamına almayı ve İran İslam Cumhuriyeti Gemicilik Şirketi (IRISL), İran Güney Gemicilik Hattı Şirketi veya bağlı kuruluşları da dahil olmak üzere gemicilik ve gemi inşası sektörlerinin faaliyetleri de askıya alınmıştı. Yabancı finansal kuruluşların İran Merkez Bankası ve İran’la bağlantılı mali kuruluşlar ile işlemlerine yaptırım getirilirken İran’a sigorta veya reasürans sağlanması da yasaklanmıştı.

ABD İran’ın, Suriye, Lübnan ve Yemen başta olmak üzere, bölgesel nüfuzunu ve elindeki balistik füzeleri kullanarak Ortadoğu’yu istikrarsızlaştırdığını savunurken, aynı zamanda İran ile yapılan nükleer anlaşmanın da sadece nükleer meseleyle ilgili olduğunu ve İran’ın konvansiyonel güce dayanan askeri faaliyetlerini sınırlandırmadığı gerekçeleriyle, İran’ı müzakere masasına çekmeye çalışarak Tahran’a kendi politikalarını dayatmaya başlamıştı. ABD Başkanı Trump’ın selefi Barack Obama tarafından 2015 yılında İngiltere, Almanya, Fransa, Rusya ve Çin ile birlikte imzalanan nükleer anlaşmadan, ülkesini 8 Mayıs’ta çekme kararını almasının ardından ABD Hazine Bakanlığı, İran’a yönelik yaptırımların 90 ve 180 günlük iki aşamayla yeniden uygulanmaya başlayacağını açıklamıştı. 90 günlük sürenin dolmasıyla, 7 Ağustos’ta nükleer anlaşmanın ardından kaldırılan İran’a yönelik yaptırımların ilk aşamasını yürürlüğe sokmuşlardı. Bu tarihten itibaren İran hükümetinin ABD Doları, altın ve değerli madenlerle ticaret yapması engellenmiş durumdaydı. Yaptırımlarla İran’ın devlet tahvili ihalesi açması veya tahvil satması yasaklanırken, ülkenin otomotiv ve sivil havacılık sektörleri de ambargo kapsamına alınmıştı.

İran’ın petrol ihracatı yüzde 34 azalmıştı

İran Ulusal Petrol Şirketi’ne göre, ülkenin yaklaşık 150 milyar varil ham petrol rezervi ve 33,5 trilyon metreküp doğalgaz rezervi bulunmaktaydı. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) içinde Venezuela ve Suudi Arabistan’ın ardından en büyük üçüncü petrol rezervine sahip İran, dünyada da Kanada’nın ardından en büyük dördüncü büyük petrol rezervine sahip ülke konumundaydı.

İran Petrol Bakanlığı’nın istatistiklerine göre, Nisan’da günlük 2,87 milyon varil ham petrol ve kondensat ihraç eden Tahran, ihracatın yaklaşık yarısını, 1,4 milyon varille Çin ve Hindistan’a yapmıştı. Bu dönemde 2,87 milyon varilin yüzde 60’ı Çin, Hindistan, Japonya ve Güney Kore’ye ihraç edilirken, geri kalanı Avrupa Birliği (AB), Türkiye, Birleşik Arap Emirlikleri’ne (BAE) yollanmıştı. Zengin petrol yataklarına sahip İran’ın petrol ihracatı, ABD’nin 8 Mayıs’ta nükleer anlaşmadan tek taraflı çekilmesinin ardından kademeli olarak azalmaya başlamıştı. Mayıs’ta günlük 2,7 milyon varil petrol ihraç eden İran, çeşitli tanker izleme verilerine göre, Eylül’de yaklaşık 1,9 milyon varil petrol sattı. Buna göre, Tahran’ın petrol ihracatında Nisan’dan Eylül ayının sonuna kadar günlük 970 bin varil kayıpla, yüzde 34 düşüş saptanmıştı.

Petrolde Suudi Arabistan ve Rusya ittifakı kafa karıştırıcıydı!

…Devamını okumak için tıklayınız.

    Güncel makalelerimizden istifade etmek istiyorsanız lütfen aşağıdaki kutuya e-mail adresinizi yazarak bize gönderiniz.

    Bu makaleyi sesli olarak da dinleyebilirsiniz.